اقلیم : سرد
نام قدیم : پیروزگرد
جمعیت بروجرد ۱۳۹۰ : ۳۳۷۶۳۱ نفر
شهرستان بروجرد در ۱۱۰ کیلو متری شمال شرقی خرم آباد در ناحیه ای تقریبا کوهستانی واقع شده است.
شهرهای ملایر و نهاوند در استان همدان، اراک در استان مرکزی، درود، خرم آباد و الشتر در استان لرستان در مجاورت بروجرد قرار دارند.
از گذشته‌های دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌است و همین مساله باعث زد و خورد و حوادث تاریخی متعدد در منطقه شده‌است. قرارگیری بر سر شاهراه تهران – خوزستان همچنان یکی از عوامل رونق اقتصادی منطقه به شمار می‌رود.
کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر او گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد.
گویش اهالی ناحیه بروجرد با گویش بروجردی صحبت می‌کنند که گویشی بین لری و فارسی است. این گویش با تغییرات اندکی در ملایر و ناحیه سربند استان مرکزی نیز به کار می‌رود. گویش‌ها و زبانهای دیگر مانند لری خرم‌آبادی و لکی نیز در منطقه رواج دارند. برخی روستاهای جنوب شهر بروجرد در منطقه سیلاخور به گویشی سخن می‌گویند که به گویش سیلاخوری معروف است. گویشوران ترکی با لهجه محلی در برخی روستاهای شرق بروجرد ساکن هستند. این روستاها عمدتا تابعه استان مرکزی و شهرستان سربند هستند اما به دلیل نزدیکی به بروجرد دارای مراودات و رفت و آمد بیشتری به شهر بروجرد هستند.
آب و هوای بروجرد
بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانهای پر برف و سرد و تابستانهای معتدل است.
تعداد روزهای یخبندان در برخی از نقاط این ناحیه به بیش از ۷۰ روز می‌رسد. بیشترین درجه حرارت در تابستان‌ها ۳۸ درجه و کم‌ترین آن در زمستان ۱۸ درجه زیر صفر برآورد شده‌است.
میزان باران سالیانه شهرستان بروجرد حدود ۵۰۰ میلی‌متر است که بیشتر در فصل بهار انجام می‌گیرد و میانگین دمای سالانه ۱۴/۶ است.
در زمستان بارشها بیشتر به صورت برف است. بروجرد دارای بهارهای معتدل و دل انگیزی است .
موید این مطلب شاه بیت معروف قاآنی است که در باب بهار بروجرد سروده‌است:
گر چه سپاهان بهشت روی زمین است،
لیک نیرزد به یک بهار بروجرد
دامنه‌های کوههای زاگرس در محدود بروجرد از تنوع زیادی در گیاهان خودرو برخوردار است و بسیاری از گیاهان ناحیه بروجرد ارزش خوراکی و یا دارویی دارند. در محدوده فعلی شهرستان بروجرد جنگل وجود ندارد اما در ناحیهسیلاخور و در دامنه کوههای زاگرس که بطور سنتی جزو منطقه بروجرد به حساب می‌آیند جنگلهایی از درختانبلوط و ارس وجود دارد.
گل گاوزبان، خاکشیر، گل ختمی، آویشن، عناب، ترنجبین، پر سیاوش، کاسنی، گل سرخ، شقایق، بیدمشک،لاله، زنبق، شیرین بیان، بن سرخ، خاکشیر و نرگس و همچنین نباتات خوراکی چون پیشوک، شنگ، زرشک،کنگر، ریواس، حاجی بیان، فرفیان، پونه و نعناع از گیاهان خودروی منطقه‌اند.محصولات کشاورزی و باغی عمده بروجرد عبارت‌ند از گندم، جو، چغندر، ذرت، تخمک، انواع لوبیا، نخود، گیاهان علوفه‌ای، دانه‌های روغنی، پنبه،باقلا، محصولات جالیزی، سبزیجات و میوه‌هایی چون سیب، انگور، گلابِ، انواع آلو، آلبالو، گیلاس، بادام، گردو، انجیر و سنجد.
صنایع دستی و محصولات شهرستان بروجرد در گذشته به بافتن پارچه‌های گلدار معروف بود.
جهانگرد و سیاستمدار روس در سفرنامه خود که مربوط به ۱۷۰ سال پیش است درباره پارچه‌های قلمکار بروجرد می‌نویسد به بافتن چیت گلدار معروف است هرچند از نظر کیفیت پایین‌تر از جنس اصفهان است مع هذا در سراسر ایران خواستاران فراوانی دارد و حتی راه خود را تا ولایت مسلمان‌نشین امپراتوری روسیه هم باز کرده است. صنعت و هنر ورشوسازی بروجرد نیز در گذشته شهرتی بسزا داشت و تا حدود ۴۰ سال پیش بیشتر مغازه‌های خیابانهای اصلی این شهر ورشوسازی بود که ظروف مختلفی همچون جامهای زیبا، سماور، سینی، پایه استکان، پایه لیوان، قاشق، چنگال، کارد و … می‌ساختند. متأسفانه این هنر وصنعت اصیل همانند چیت بروجرد در شرف نابودی است. علاوه بر هنر پارچه‌بافی و ورشوسازی بروجرد، یک نوع شیرینی این شهر به نام کلوچه قند نیز در تمامی ایران بی‌مانند است. نان کلوا (نان گرده) بروجرد هم بسیار خوشمزه است و در دیگر نقاط ایران کمتر یافت می‌شود. فرآورده‌های لبنی بروجرد و محصولات باغی آن مانند گردو و بادام و انگور یاقوتی نیز معروف است.
همچنین نوعی قالی در منطقه سیلاخور و سربند بین اراک و بروجرد بافته می‌شود که شیوه بافت و طرح آن در دیگر نقاط ایران کمتر به چشم می‌خورد.
خانه مصری
حیاط خانه افتخارالاسلام طباطبایی
موزه مردم شناسی بروجرد
مسجد جامع بروجرد
بازار بزرگ بروجرد که ساکنان محلی به آن راسا به معنی راسته بازار می‌گویند.
تالاب بیشه دالان
تفرجگاه چغا (چغا تپه، بام بروجرد)
روستای ونایی
پارک فدک – عکس:mohammadroham
امامزاده جعفر (ع)
تنگه کپرگه
گلدشت
پارک شهید بهشتی بروجرد – عکس:shaddel afshin
روستای تپه مولا
دره صیدی
پل قلعه حاتم
مسجد سلطانی ( مسجد امام )
روستای کرکیخان
گردشگری در بروجرد استان لرستان
منابع :
http://vipers.blogfa .com/
http://www.irancities .ir/
http://www.mashahireborujerd22.blogfa .com/
http://bjd.srbiau.ac .ir
تیشینه
حوادث