تصاویر و معرفی شهرستان ایوان

مجموعه: شهرهای ایران, گردشگری تعداد بازدید: 1827 تاریخ : ۱۵ اسفند ۱۳۹۴

اقلیم شهرستان ایوان : معتدل و نیمه مرطوب
نام قدیمی ایوان : آریوجان
نام دیگر ایوان : جویزر
جمعیت شهرستان ایوان : ۴۸۸۸۳ (سال ۱۳۹۰)

شهرستان ایوان (به کردی: ئه‌یوان، Eyvan) در شمال استان ایلام قرار دارد و مرکز آن شهر ایوان است. از شمال به استان کرمانشاه از خاور به شهرستان چرداول و از باختر به کشور عراق محدود است.

موقعیت شهرستان ایوان روی نقشه استان ایلام

تنها شهرستان صددرصد کردنشین استان ایلام است.

بیش‌ترین درجه حرارت ۴۲ درجه و کم‌ترین درجه حرارت ۱۰- و میزان بارندگی ۶۳۵ میلی‌متر است. مردم آن کرد کلهر بوده و شیعه هستند.

این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد. ایل کلهر از شمال به محدوده ایلهای کرند، گوران و گوران بان زرده، از ناحیه جنوب به حوزه حکومتی والی پشتکوه (استان ایلام کنونی)، از طرف مغرب به خاک کردستان عراق (مندلی و خانقین)، همچنین به قشلاق ایل سنجابی و قشلاق ایل کرند، از جانب مشرق به ییلاق ایل زنگنه و قسمتی از ییلاق ایل سنجابی (مایدشت) و در واقع جنوب شهر کرمانشاه، محدود می‌شود.

تاریخچه شهرستان ایوان

ایوان یکی از مناطق قدیمی ایران است. وجود غارهای بزرگ که به احتمال زیاد، زمانی جایگاه انسانهای غارنشین بوده‌است محل سکونت انسانهای زیادی در طول تاریخ بوده‌است و از زمانهای باستان تا به حال به اسامی مختلفی مشهور بوده‌است.

راولینسون در سفرنامه خود در مورد ایوان چنین می‌نویسد: ((چنین به نظر می‌رسد که جلگه آریوخ قدیمی‌ترین نام برای منطقه ایوان بوده تا قبل از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام آریوحان شهرت داشته‌است. و… بنیامین تودله از این منطقه به عنوان آرین یاد می‌کند. به نظر می‌رسد پیش از حمله اسکندر مقدونی نام آریوخ به سبد sabad که جمع آن سبدان sabadan است تغییر نموده‌است که با پیشوند ماه و به صورت ماه سبد و یا ماسبدان در آمده‌است)).

این منطقه در زمان تسلط اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، یکی از مناطق ماه سبدان بوده که هنگام تسلط مسلمانان، اعراب دو کلمه ماه و سبدان را با هم ترکیب نموده و حرف ((د)) را به ((ذ)) تبدیل نموده و آن را ماسبذان نامیدند. ابودلف در سفرنامه خود می‌نویسد: ((از طرز به سوی راست به ماسبذان و مهرجان قذق می‌روند که شامل شهرهای متعدد از جمله آریوحان است. این شهر، در دشتی میان کوه‌های پر از درخت واقع است و آب آن به ((بندنیجین)) که نام شهر امروزی مندلی در کشور عراق است، می‌ریزد)).

تنها رودخانه‌ای که آب آن به مندلی می‌ریزد آب رودخانه گنگیر است که از ایوان سرچشمه می‌گیرد. پس طبق نظر ابودلف این منطقه آریوحان نام داشته‌است. قبل از ورود رضاخان به ایوان این شهر جوی دزد یا جودز نامیده می‌شد و هنگام ورود رضا خان به ایوان نام جوی زر را برای مرکز شهر انتخاب کرد و بعد به نام باغ شاه معروف گردید. آنگاه دوباره لفظ ایوان بر مرکز شهر اطلاق گردید که الآن به همین نام شناخته می‌شود.

از نظر لغوی ایوان دارای معانی گوناگونی است مانند : صفه و طاق -خانه پیش گشاده-درگاه-طاق بلند و نشستن گاه پادشاهان می‌باشد. شهر قدیمی ماسبذان در این شهرستان قرار دارد. شهر تاریخی زرنه از توابع این شهرستان است.

شهر ایوان مرکز اصلی ایل بزرگ کلهر و زبان آن‌ها کردی کلهری می‌باشد. در این شهر تپه‌های باستانی مربوط به دوره ساسانیمانند: تپه علی زمان واقع در روستای نرگسی و …، قبرستان هلوچ، طاق شیرین و فرهاد، آتشکده سیاهگل و… در این شهر واقع است. این شهر دارای آب و هوایی معتدل است ودر کنار جنگلهایی زاگرس مابین دو کوه بانکول و شیرازول قرار دارد. این شهرستان در ۱۳۵ کیلومتری کرمانشاه و ۳۵ کیلومتری ایلام قرار دارد. این شهر دارای دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور و جامع علمی کاربردی است. مراکز زیارتی این شهرستان امام زاده سید عبدالله و مقبره حاجی حاضر می‌باشد. در حال حاضر این شهر پس از شهر ایلام مرکز استان ایلام دومین شهر بزرگ استان می‌باشد.

وجه تسمیه نام ایوان بر اساس نقل‌های تاریخی چنین است که در فصل بهار هنگامی که انوشیروان از مدائن به سوی مهرگان که یکی از ایالت‌های جبال بوده همسایه ایالت ماسبندان آن و پایتخت تابستانی ساسانیان محسوب می‌شده که مرکز آن شهر سیمره بوده است ، آمده چون بهار ایوان از زیبایی خاصی برخورد بوده است انوشیروان از منطقه خوشش آمده وگفته است : چه منطقه زیبا و دل انگیزی ! ای کاش ایوان ( مدائن) ما چنین بود . که از این زمان بوده به این منطقه ایوان گفته اند . اما مطلب مستند‌تر که در کتب و اساطیر گذشته نیز آمده این منطقه آریوخ بوده که بعدها در زمان ساسانیان به آریوخان یا آریوحان که مرکز ایالت ماه سبندان بود نام برده شده است که گمان می‌رود ایوان از همان آریوخان گرفته شده است.

تقسیمات کشوری شهرستان ایلام

این شهرستان دارای دو بخش و چهار دهستان است:

دهستانهای بخش مرکزی:
- دهستان سراب
- دهستان نبوت

نقاط شهری: ایوان

دهستانهای بخش زرنه:
- دهستان کلان
- دهستان زرنه

نقاط شهری: زرنه

از نظر آداب و رسوم، زبان، اخلاق این شهرستان با شهرستان گیلانغرب در استان کرمانشاه شباهت بسیاری دارد.

آب و هوای شهرستان ایوان معتدل و نیمه مرطوب است مردم آن کرد کلهر بوده و شیعه هستند. این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد.

معادن گچ، شن و ماسه در این شهرستان بیش‌تر در اطراف رودخانه گنکیر وجود دارد.

بافت جاجیم، گلیم و گلیم نقش برجسته، فرش کرک و ابریشم، سیاه چادر، نمد مالی از مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان هستند

موج بافی نیز در این شهرستان رواج بسیاری دارد که از آن برای زیبایی منازل و رخت خواب پیچ استفاده می‌کنند و بیش‌تر توسط مردان بافته می‌شود و مواد مصرفی آن از پشم یا کاموا است.

اقتصاد ایوان مبتنی بر کشاورزی و دامداری است. آب کشاورزی از رودها و چاه‌های عمیق فراهم می‌شود

گندم، جو، تره بار، ذرت، سیب زمینی، گلابی، انار، انگور، هلو و زرد آلو محصولات کشاورزی شهرستان هستند

در این شهرستان دام داری هم از رونق خاصی برخوردار است و محصولات آن (فراورده‌های دامی) به سایر شهرستان‌ها صادر می‌شود.
که‌نگر (کنگر)، خارچگ (قارچ)، تووڵیه (پنیرک)، پاقازه (غازیاغی)، سه‌ڵمانه (سلمه تره)، پیوشگ (زعفران وحشی)، شنگ، کیوز (علف چشمه)، وه‌نگی (گنور)، چه‌ورگی (خردل)، هه‌پوولک (شیر مرغ)، هه‌ڵه‌ڕه‌زگی (تاجریزی)، دگانتێژکه‌ره (خرفه)، چه‌و بازه (گاو چاق کن)، گاپه‌نام (گول تودری)، گێڵاخه (تره کوهی) گیاهان خوراکی ایوان هستند

هه‌زوه (آویشن)، ئالت کیوه (فلفلک وحشی)، چه‌ویر گیاهان معطر ادویه‌ایی هستند که در ایوان به دست می‌آیند

ایوان دارای جنگلی مانند بلوط، گیوج، قره قاج است که بصورت خودرو می‌رویند، در منطقه ایوان انواع و اقسام درختان مثمر و غیر مثمر که با آب و هوای منطقه سازگاری دارند کاشته می‌شوند. مهمترین این درختان توت، گردو، انار، مو، زردآلو، زیتون، انجیر و از درختان غیر مثمر می‌توان چنار، بید، کاج، سرو، صنوبر و درختچه‌های خودرو خرزهره، کرف، مورت و تمشک هستند